stoppen met roken op wilskracht

Waarom wilskracht alleen niet genoeg is om te stoppen – Dit is waarom

Ontdek waarom stoppen met een verslaving of gewoonte meer vereist dan alleen wilskracht.

Waarom wilskracht alleen niet genoeg is om te stoppen

Veel mensen geloven dat stoppen met roken, drinken, snoepen of een andere ongewenste gewoonte simpelweg draait om het hebben van genoeg wilskracht. “Je moet het gewoon echt willen,” is een veelgehoorde uitspraak. Maar de realiteit is een stuk complexer. Wilskracht is slechts één onderdeel van gedragsverandering, en het is vaak niet voldoende om blijvend te stoppen. In dit artikel leggen we uit waarom wilskracht alleen niet genoeg is, welke psychologische en neurologische processen een rol spelen, en welke strategieën wél werken op de lange termijn.

De beperkingen van wilskracht

Wilskracht, ook wel zelfbeheersing genoemd, is het vermogen om impulsen te onderdrukken en doelgerichte acties te ondernemen, ook als dit moeilijk is. Maar wilskracht is net als een spier: het raakt vermoeid bij overmatig gebruik. Dit fenomeen staat bekend als *ego depletion*. Als je gedurende de dag constant op je zelfbeheersing leunt — bijvoorbeeld om gezond te eten, niet te scrollen op je telefoon of vriendelijk te blijven onder stress — dan is er aan het eind van de dag simpelweg minder wilskracht over om weerstand te bieden aan die sigaret, dat glas wijn of die snack.

Bovendien is wilskracht vaak een bewuste, cognitieve kracht. Maar veel verslavingen en gewoonten zijn diep verankerd in het onbewuste brein. Ze worden automatisch geactiveerd door bepaalde triggers, zoals stress, verveling, of sociale situaties. In zulke momenten is het onbewuste sterker dan bewuste intentie.

Gewoonten worden gevormd in het brein

Onze hersenen zijn ontworpen om energie te besparen. Wanneer een gedrag herhaald wordt — bijvoorbeeld elke avond een glas wijn drinken om te ontspannen — vormt het brein een neurologisch ‘pad’. Deze gewoonte wordt een automatisch script dat wordt geactiveerd zonder bewuste overweging. Dit verklaart waarom mensen soms op de automatische piloot handelen, zelfs als ze zich voorgenomen hadden iets niet te doen.

Dopamine speelt hierin een sleutelrol. Dit ‘beloningshormoon’ versterkt gedrag dat een goed gevoel oplevert. De hersenen onthouden wat prettig voelt, waardoor de neiging om dit gedrag te herhalen steeds sterker wordt. Wilskracht moet dus opboksen tegen een krachtig neurologisch beloningssysteem.

Emotionele en omgevingsfactoren

Naast neurologie speelt ook emotie een grote rol. Veel mensen grijpen naar middelen of gewoonten om negatieve gevoelens zoals stress, verdriet of eenzaamheid te onderdrukken. Dit wordt *copinggedrag* genoemd. In zulke gevallen biedt de gewoonte tijdelijk verlichting, waardoor het een emotioneel ankerpunt wordt.

De omgeving is eveneens van invloed. Denk aan vrienden die ook drinken, een kast vol snacks of een partner die rookt. Deze externe factoren kunnen het veel moeilijker maken om vol te houden, zelfs met een sterke dosis wilskracht.

Wat werkt wél: 

Om blijvende gedragsverandering te realiseren, is een bredere aanpak nodig.  Een bewezen strategie die veel effectiever is dan wilskracht alleen, is onze cursus:

Professionele ondersteuning door de professionals van Stichting Ik Stop Ermee: Roken is niet zomaar een gewoonte. Het een product dat ontworpen is om maar zo verslavend te zijn als kan. Je hebt uitleg nodig over de ingrediënten in tabaksolie en wat die met je doen. Zo kun je een effectief plan maken om los te komen van de sigaret zodat je niet eens meer wil roken.

Conclusie: wilskracht is een begin, geen oplossing

Wilskracht helpt je niet of nauwelijks om van het roken af te komen. Wie echt wil stoppen met een hardnekkige gewoonte of verslaving, heeft méér nodig: inzicht, strategie, ondersteuning en een omgeving die verandering ondersteunt.